ที่ว่า “โล่มนุษย์นั้นเป็นฉันใด ?”

สบาย สบาย ไตล์เกษม
เกษม อัชฌาสัย
ที่ว่า “โล่มนุษย์นั้นเป็นฉันใด ?”

ท่านผู้อ่านคงจะคุ้นกับคำว่า “โล่มนุษย์” มาบ้าง แล้วนะครับ ถ้าติดตามเกาะกระแสข่าวสงครามกาซา อย่างต่อเนื่องในเดือนกว่าๆที่ผ่านมา

อิสราเอลใช้คำ “โล่มนุษย์” หรือ Human shield ซ้ำแล้วซ้ำเล่าในสงครามกาซา

ถามว่าทำไมจึงใช้

อิสราเอลใช้เพื่อประกอบเหตุผลในการโจมตีโรงพยาบาลและพลเรือนในกาซา เพื่ออ้างความชอบธรรม

การโจมตีพลเรือนไม่ว่าจะในรูปแบบใด ล้วนผิดกฎระเบียบในการทำสงคราม เพราะพลเรือนไม่ใช่ “ข้าศึก”

เนื่องจาก “ข้อตกลงเจนีวา” หรือ “อนุสัญญาเจนีวา” เป็นเสมือนคำมั่นสัญญาระหว่างประเทศที่มีสาระสำคัญเรื่องกฎเกณฑ์และการจำกัดขอบเขตความรุนแรงของสงคราม อนุสัญญาที่ว่าปกป้องคุ้มครองผู้ที่ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการสู้รบ (เช่น พลเรือน, บุคลากรทางการแพทย์ และ กลุ่มผู้ทำงานเพื่อการช่วยเหลือต่างๆ) รวมถึงผู้ที่ไม่สามารถร่วมการสู้รบได้อีกต่อไป เช่น ทหารผู้ได้รับบาดเจ็บ …”

ซึ่งในประเด็นว่าชอบธรรมหรือไม่นั้น บรรดาผู้เชี่ยวชาญก็ยังถกเถียงกันไม่จบครับ

เพราะในการทำสงครามตามรูปแบบที่เรียกว่า Conventional war นั้น เป้าหมายการโจมตีจะต้องเป็นเป้าหมายทางทหารเท่านั้น โจมตีเป้าหมายพลเรือนไม่ได้เด็ดขาด เพราะพลเรือนไม่ใช่ “ข้าศึก” ดังที่ว่า

เมื่อ “ฮามาส” ใช้พลเรือนบังหน้า ในการสู้รบกับกองทัพอิสราเอล เช่น ตั้งกองบัญชาการรบในอุโมงค์ใต้โรงพยาบาล

กองทัพอิสราเอลจึงลำบากใจในการใช้สงคราม “ในรูปแบบ” สู้รบกับการทำสงคราม “นอกรูปแบบ” ของกลุ่มฮามาส

พลาดพลั้งโจมตีพลเรือน ก็ถูกประณามแถมอาจเข้าข่ายก่ออาชญากรมสงครามได้

ขณะนี้องค์กรสิทธิมนุษย์ต่างๆ ก็กล่าวหาล่วงหน้าไปแล้วว่าอิสราเอลก่ออาชญากรรมสงครามทำให้ส่วนใหญ่ของพลเรือนปาเลสไตน์กว่า ๑๑,๑๐๐ คนเสียชีวิต และในจำนวนนี้ราวสองในสามเป็นสตรีและเด็ก

เมื่อถูกกล่าวหาเช่นนี้กองทัพอิสราเอลก็โต้ว่ากลุ่มฮามาสที่ปกครองฉนวนกาซามาแต่ปี ๒๕๕๐(คศ.๒๐๐๗) ใช้พลเรือนเป็น”โล่มนุษย์”

แน่นอนที่กลุ่มฮามาสก็ต้องออกมาปฏิเสธว่า”ไม่ใช่…ไม่จริง”

นายกรัฐมนตรีอิสราเอล”เบนจามิน เนทันยาฮู”บอกประธานาธิบดีสหรัฐ”โจ ไบเดน”ตอนที่ไปเยือน”เทลอาวิฟ”เดือนที่แล้วว่า”ฮามาสซ่อนตัวอยู่ข้างหลังพลเรือน”และว่า”ใช้เป็นโล่มนุษย์ปฏิบัติการก่อการร้าย

ต่อข้อกล่าวหาขององค์กรสิทธิมนุษย์นั้น โฆษกกองกำลังป้องกันตนเอง IDF คือพล.ต.ดานีล ฮาการิ ชี้แจงผ่านหนังสือพิมพ์ The Times of Israel ว่า”ไม่มีข้อพิสูจน์ใดๆ ทั้งสิ้น”

ที่ผ่านมาอิสราเอลได้สั่งอพยพชาวกาซาลงใต้ให้หมด เพื่อสะท้อนว่า ได้ปฏิบัติตามกฎระเบียบที่ว่าจะต้องไม่ทำให้พลเรือนเสียชีวิตแล้ว

รวมทั้งให้อพยพออกจากโรงพยาบาลขนาดใหญ่”อัล-ชีฟะห์”ด้วยเพื่อเคลียร์เป้า เพื่อการโจมตีอย่างมีความชอบธรรม ตามที่หลักกฏหมายระหว่างประเทศกำหนด

แต่เอาเข้าจริง กลับมีคนตายเพิ่มขึ้นเพราะชาวบ้านไม่รู้ว่า จะอพยพหลบหนีไปไหน เพราะการสู้รบยิ่งมายิ่งหนาแน่น ก็เลยติดกับดักและเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก

ดังนั้น จะทำอย่างไรดีกับการใช้คำว่า”โล่มนุษย์”ของอิสราเอลสำหรับชาวปาเลสไตน์ราว ๒.๓ ล้านในฉนวนกาซาที่ตกเป็นเหยื่อยุทธการ”ปิดประตูตีแมว”

พิจารณาด้วยหลักกฏหมายสากล คำว่า”โล่มนุษย์”คือ”พลเรือนหรือบุคคลที่ได้รับการคุ้มครองแต่กลายเป็นภูมิคุ้มกันจากการโจมตีเป้าหมายทางทหาร”

การใช้ “โล่มนุษย์” นั้นเป็นข้อห้ามตามข้อกำหนดที่ ๑ ของอนุสัญญาเจนีวา นับเป็นอาชญากรรมสงครามเช่นเดียวกับการละเมิดกฏหมายมนุษย์ธรรม

ตามหลักกฏหมายสากลนั้น”โล่มนุษย์”มีอยู่สามลักษณะคือ
๑ “โล่มนุษย์”ที่มีอาสาสมัครยินดีไปอยู่หน้าเป้าที่สามารถโจมตีได้อย่างถูกต้องชอบธรรม เพื่อปกป้องเป้าหมายนั้น

๒ “โล่มนุษย์”ที่ถูกบังคับใช้เป็นหมากในการต่อรองหรือใช้เป็นเครื่องมือขัดขวางการโจมตี

๓ “โล่มนุษย์”แบบฉับพลัน ด้วยการใช้พลเรือนหรือที่ตั้งพลเรือนเป็น”โล่”ในสถานการณ์สู้รบฉุกเฉิน

เขียนมาถึงตรงนี้ ผมก็สรุปเลยว่าทั้งอิสราเอลและฮามาสต่างเข้าข่ายล่วงละเมิดกฏหมายสากลด้วยกันทั้งสองฝ่าย

โดยอิสราเอลอาจโดนกล่าวหาฐานก่ออาชญกรรมสงคราม
และฮามาสอาจโดนตั้งข้อหาใช้ “โล่มนุษย์”

ก็ได้แต่เพียงนำเสนอเป็นความรู้เพิ่มเติมเอาไว้พอเป็นสังเขป ตามที่ได้เขียนมาทั้งหมดครับ