ท่าทีปร่าแปร่งของบีบีซีต่อไทย
สบาย สบาย สไตล์เกษม
เกษม อัชฌาสัย
ท่าทีปร่าแปร่งของบีบีซีต่อไทย
ผมรู้จักสำนักข่าวบีบีซี มาตั้งแต่สมัยเรียนชั้นมัธยมปลาย พร้อมๆกันกับที่รู้จัก “เสียงอเมริกา” เลยทีเดียวก็ว่าได้ สมัยนั้นรับฟังได้จากวิทยุคลื่นสั้นคุณภาพดีๆ เช่น “เมนเด้” หรือ “บลาวพุ้ง”
วิทยุ”ไทยทำ”ราคาถูกนั้น รับฟังไม่ได้หรอกครับ
แต่ก็รับได้เฉพาะภาคภาษาอังกฤษของบีบีซี ซึ่งฟังไม่ออกเลยในตอนนั้น ราวๆปี ๒๕๐๗ ส่วนใหญ่อาศัยฟังเพลงเพราะๆ และสังเกตพบว่าสำเนียง Queen’s English นั้น น่าฟังยิ่งนัก อยากจะฟังออก-พูดเป็น
ก็ไม่รู้ว่าในช่วงนั้น บีบีซี มีภาคภาษาไทยให้ฟัง แล้วหรือยัง
มารู้เอาอีกที ก็ต่อเมื่ออ่านพบว่า บีบีซี เป็นสำนักข่าวของทางการอังกฤษ ที่มีความเป็นเอกเทศ มีอิสระเสรีในการบริหาร ทั้งในแง่ธุรกิจและนโยบาย เน้นสาระความรู้ทั่วไปและที่สำคัญ เน้นการส่งเสริมสิทธิเสรีภาพมนุษย์ โดยไม่ลำเอียง ไม่ฝักใฝ่กับฝ่ายใด
ผมก็”ตกหลุมรัก”บีบีซี สิครับ
สามารถยกมือไหว้ได้ โดยไม่มีข้อสงสัยใด ๆ ในวัตรปฏิบัติของบีบีซีเลย ฐานเป็นสื่อที่น่าเชื่อถือ ทำให้เข้าใจได้ว่า คงเป็นวัตถุประสงค์ของ”สถาบันชาติอังกฤษ” ที่ต้องการเผยแพร่ความเป็น “ประชาธิปไตย”ให้เป็นตัวอย่าง ในฐานะที่โลกยกย่องสหราชอาณาจักร หรืออังกฤษว่า เป็นอีกแม่แบบหนึ่งของ“ประชาธิปไตยในระบบรัฐสภา”
ในขณะที่ฝรั่งเศสและสหรัฐอเมริกา เป็นแม่แบบของ”ประชาธิปไตยในระบบประธานาธิบดี”
แต่ระยะหลังๆ นี่ ผมคลางแคลงใจใน บีบีซี ว่ามีความจริงใจและควรจะเชื่อถือต่อหรือไม่แค่ไหน โดยเฉพาะในรายงานข่าว รายงานข้อมูล หรือความเห็นว่าด้วย “การเมืองไทย” เนื่องจากหลายหน บีบีซี รายงานข่าวการเมืองไทยในลักษณะที่บิดเบือน อย่างแยบคาย
ขณะที่บีบีซีแสดงท่าทีว่าสนับสนุนหรืออยากให้ไทย เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์แบบโดยเร็ว ซึ่งเป็นไปไม่ได้ เพราะอังกฤษเองนั้น ต้องใช้เวลาพัฒนามา ๘๐๐ ปี จึงจะมีประชาธิปไตยที่สมบูรณ์แบบเช่นทุกวันนี้ นับแต่ใช้”แม็กนา คาร์ตา”(ซึ่งก็คือรัฐธรรมนูญฉบับแรก) เป็นต้นมา
ถามว่า บิดเบือนอย่างไร
ตอบว่าบิดเบือนอย่างน้อยในสองประการ
ประการที่ ๑ บิดเบือนด้วยการให้ข้อมูลไม่รอบด้าน ให้ข่าวสารที่ไม่สมดุล (No balance of information)
ประการที่ ๒ บิดเบือนด้วย”อคติ”(bias)ต่อระบอบการปกครองอื่น ที่ไม่ใช่ประชาธิปไตยแบบอังกฤษ หรือประชาธิปไตยแบบสากล
อธิบายข้อที่ ๑ บิดเบือนด้วยการนำเสนอข้อมูลที่ไม่รอบด้านและไม่สมดุล จากตัวอย่างเดียวต่อไปนี้ครับ (แม้มีตัวอย่างอื่นๆ อีกมากมาย)
ในการนำเสนอข่าวรัฐประหารหรือการยึดอำนาจครั้งล่าสุดเมื่อวันที่ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ บีบีซี รายงานตอนหนึ่งว่า
The latest unrest began in the Thai capital late last year, when then-Prime Minister Yingluck Shinawatra dissolved the lower house of parliament.
Demonstrators have blockaded several areas of Bangkok for months.
Earlier this month, a court ordered Ms Yingluck’s removal for alleged abuse of power.
Thailand has faced a power struggle since Ms Yingluck’s brother, Thaksin Shinawatra, was ousted by the military as prime minister in 2006.
Mr Thaksin and Ms Yingluck have strong support in rural areas and among poorer voters.
Correspondents say they are hated by an urban and middle-class elite who accuse them of corruption.
แปลว่า :
“ความวุ่นวายล่าสุดเกิดขึ้นในเมืองหลวงของไทยเมื่อปีที่แล้ว เมื่อนายกรัฐมนตรี”ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร”ยุบสภา
ผู้ชุมนุมประท้วงปิดพื้นที่กรุงเทพฯหลายแห่งเป็นเวลาหลายเดือน
เมื่อต้นเดือน(พฤษภาคม)ศาลสั่งถอดถอน”ยิ่งลักษณ์”ออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ฐานใช้อำนาจในทางมิชอบ
ไทยเผชิญกับการช่วงชิงอำนาจ มาตั้งแต่พี่ชายของ”ยิ่งลักษณ์”คือ”ทักษิณ ชินวัตร”ถูกทหารโค่นลงจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เมื่อปี ๒๕๔๙ แล้ว
“ทักษิณ”และ”ยิ่งลักษณ์”ต่างได้รับเสียงสนับสนุนอย่างมากในพื้นที่ชนบทจากเสียงโหวตเสียงของคนจน
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ทั้งสองถูกชาวเมืองและผู้นำชนชั้นกลางเกลียดชังและถูกกล่าวหาว่ากระทำการฉ้อราษฎร์บังหลวง”
จะเห็นว่าเนื้อข่าวที่คัดลอกมาเป็นตัวอย่างเดียวสั้นๆ นี้ หากผู้อ่านไม่ใช่คนไทย ก็จะเข้าใจดังนี้ครับ
ก. ทั้ง”ทักษิณ”และ”ยิ่งลักษณ์”ล้วนถูกกลั่นแกล้ง ทั้งๆ ที่”คนจน”ในชนบทเลือกเข้ามา ด้วยเสียงส่วนใหญ่ โดยไม่อธิบายว่ามีการซื้อสียงหรือไม่และอย่างไร (มีการซือเสียงจริงอย่างกว้างขวาง แต่พิสูจน์กันไม่กี่ราย)
ข. “คนเมืองและชนชั้นนำ”เกลียดทั้ง”ทักษิณ”และ”ยิ่งลักษณ์” แต่ไม่อธิบายเหตุผลในข่าวให้ชัดเจนว่า“ทำไม”และอย่างไร
ค. ข่าวบอกได้อย่างไรว่า คนเมืองและชนชั้นนำ”กล่าวหา”คนทั้งสอง ว่ากระทำคอรัปชั่น ทั้งๆ ที่ความจริงประจักษ์ชัดว่า ได้กระทำจริง ในความผิดอะไรบ้าง โดยเฉพาะในกรณีที่”ยิ่งลัษณ์”ถูกศาลสั่งถอดถอน ส่วน”ทักษิณ”หนีโทษจำคุกฐานใช้อำนาจในทางมิชอบเช่นกัน
ง.ข่าวเสนอเป็นนัย โยนความผิดให้ทหารเต็มๆ ที่ยึดอำนาจ โดยไม่อธิบายเพิ่มเติมให้ชัด เช่น ถ้าทหารไม่เข้าแทรกแล้ว อาจเสี่ยงต่อการเกิดสงครามกลางเมือง
อธิบายข้อที่ ๒ บิดเบือนด้วย”อคติ”ต่อระบอบปกครองอื่นๆ ว่าไม่ใช่ประชาธิปไตยแบบอังกฤษ ที่เปิดเสรีเต็มที่ยกตัวอย่างกรณีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ ซึ่งแม้ บีบีซี จะไม่วิพากษ์ตรงๆว่า เป็นการละเมิดสิทธิเสรีภาพ แต่ก็อาศัยปากคนอื่นๆ วิจารณ์
ดังจะยกมาให้เห็นต่อไปนี้ จากข่าวบีบีซี (๖ ตุลาคม ๒๕๖๐)
Thailand’s lese-majeste law, which forbids the insult of the monarchy, is among the strictest in the world.
It has been increasingly enforced ever since the Thai military took power in 2014 in a coup, and many people have been punished with harsh jail sentences.
Critics say the military-backed government uses the law to clamp down on free speech, and the United Nations has repeatedly called on Thailand to amend it.
But the government says the law is necessary to protect the monarchy, which is widely revered in Thailand.
แปลว่า :
“กฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพของไทย ซึ่งห้ามหมิ่นกษัตริย์ นับว่ามีความเข้มงวดกวดขันมากที่สุดในโลก
กฎหมายนี้ถูกนำออกมาบังคับใช้มากขึ้น นับแต่ทหารเข้ายึดอำนาจเมื่อปี ๒๕๕๗ หลายคนถูกลงโทษรุนแรงด้วยการจำคุก
นักวิจารณ์กล่าวว่า รัฐบาลทหารใช้กฎหมายนี้ควบคุม”การแสดงความเห็นอย่างเสรี” แม้สหประชาชาติจะเรียกร้องครั้งแล้วครั้งเล่า ให้แก้ไขกฎหมายนี้
แต่รัฐบาลก็ว่า กฎหมายนี้มีความจำเป็นต้องใช้ เพื่อปกป้องกษัตรย์ อันเป็นที่เคารพนับถืออย่างกว้างขวางทั่วประเทศ”
จะพบว่า รายงานข่าวเรื่องหมิ่นพระบรมเดชานุภาพนี้ บีบีซี มี”อคติ” ชัดเจน แม้จะไม่วิพากษ์ตรงๆ แต่ด้วยการยืมปาก”นักวิจารณ์”Critics มาพูด
ถามว่าทำไมจึงได้ “อคติ”
ตอบว่า เพราะอังกฤษแม้เคยมีกษัตริย์มามากมายหลายพระองค์จนกระทั่งปัจจุบัน แต่ก็ไม่มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิด หรือได้รับความเคารพเทอดทูนจากราษฎรเหมือนคนไทย แถมสถาบันกษัตริย์อังกฤษในอดีต ยังมักมีปัญหาขัดแย้งกับเจ้าของที่ดิน(Landlord) อย่างมากด้วย
ทุกวันนี้สถาบันกษัตริย์อังกฤษดำรงอยู่ได้ จึงน่าจะมาจากเหตุผลเดียวคือ การเป็น“ศูนย์รวมสามัคคีธรรม”ของชาติ หากผิดไปจากนี้ก็ต้องขออภัยครับ
ถามต่อไปว่า บีบีซี มีวัตถุประสงค์แท้จริงต่อไทยอย่างไร นอกเหนือจากที่กล่าวมาแล้ว หลังจากปิดการกระจายเสียงภาคภาษาไทยไป ๑๕ ปีมาแล้ว แต่กลับมาเปิดในรูป“ดิจิตัล มีเดีย”ที่เพิ่งฉลองครบห้าปี ไปเงียบๆเมื่อเร็วๆ นี้
จึงเป็นที่น่าสังเกตว่า เกิดความจำเป็นอะไรหรือ หรือเพียงแค่หวังดีต่อประเทศไทย
โดยเรียกตัวเองว่า “บีบีซีไทย” ในรูปของเฟซบุ๊ก (หรืออื่นๆ อีกที่ผมไม่ทราบ)ซึ่งเป็นที่แพร่หลายพอสมควรในบรรดาสื่อสังคม (หลายครั้งสื่อกระแสหลักของไทยก็หยิบยกมาอ้างอิง) ในยุคที่ไทยเกิดภาวะวิกฤติด้านสื่อสิ่งพิมพ์ ทยอยปิดตัวเองกันไปเรื่อยๆ ในขณะนี้
ในแง่หนึ่งก็ต้องขอบคุณ บีบีซี ที่เข้ามาช่วยเติมเต็มในการเสนอข่าวและความรู้รอบด้านของโลก ไม่เฉพาะเพียงข่าวในไทยเท่านั้น
แต่ในอีกแง่หนึ่ง ผมก็อดที่จะระแวงไม่ได้ว่า บีบีซี กำลังร่วมมือกับวีโอเอ สร้างกระแส”คลื่นลูกที่ ๓”เข้าครอบงำรือหโอบล้อมสื่อมวลชนไทย ที่แตกแยกกันเอง แบ่งฝักแบ่งฝ่าย จนแทบจะไร้ข่าวที่เกิดประโยชน์ต่อสาธารณะอย่างแท้จริงเสียแล้ว
ขณะเดียวกัน บีบีซีก็อาจเป็นเครื่องมือ”ตีกัน”การขยายอิทธิพลของจีน ที่มาแรงมาก ในหมู่ชาติที่กำลังพัฒนา โดยใช้นโยบาย “หนึ่งแถบ หนึ่งถนน” รุกเงียบไปเรื่อยๆ อย่างได้ผล โดยเฉพาะในไทย
บทบาทของบีบีซี ในไทยเวลานี้ชัดเจนเหลือเกินครับ จนในบางครั้งบางคราวแปลกใจ ยามเมื่อบีบีซี เชิดชูเสนอข่าว”คนไร้คุณธรรม”โดยยึดถือเพียงว่า “ข่าวคือข่าว”
ถามว่าอย่างนี้ จะใช้ได้หรือ-น่านับถือนักหรือ
ผมว่า บีบีซี ไม่ได้มีอิสระจริงๆ แน่ จะต้องมีใครคอยกำหนดบทบาท แม้บีบีซี จะยืนยันความเป็นอิสระ ว่าสามารถอยู่ได้ จากการเก็บค่าธรรมเนียมผู้ชมผู้ฟังชาวอังกฤษ ไม่มีเงินจากที่อื่นมาค้ำจุน
เอ….หรือว่า “รัฐลึก”ทั้งของสหรัฐและอังกฤษ ล้วนควบคุมดูแล ทั้งบีบีซีและวีโอเอ โดยแอบจับมือกันมาแต่แรก
ใครก็ได้ ชวยปฏิเสธหน่อยครับ
